I. ĐẠI CƯƠNG
Sốc giảm thể tích hoàn toàn có thể do :
+ Mất máu : Chảy máu ngoài ( xuất huyết tiêu hoá, ho ra máu, đái máu, băng huyết, vết thương … ). Chảy máu trong ( vỡ tạng đặc, chửa ngoài tử cung, vỡ phình mạch … ) .
+ Mất nước : Trong tế bào hoặc ngoài tế bào : Nôn, ỉa chảy cấp nhiễm khuẩn, tắc ruột. Hôn mê đái đường, suy ống thận cấp, đái nhạt, dùng lợi tiểu .
+ Mất huyết tương: Bỏng rộng.
Bạn đang đọc: Sốc giảm thể tích | BvNTP
+ Nguyên nhân gây liệt mạch làm giãn rộng mạng lưới hệ thống chứa máu làm giảm thể tích máu tương đối : Nhiễm độc những thuốc an thần, liệt hạch hủy giao cảm, liệt thần kinh do đứt tủy .
Triệu chứng :
– Huyết áp tụt ( HATĐ < 90 mmHg hoặc giảm trên 30 mmHg so với HA cơ sở của bệnh nhân, nếu bệnh nhân trước đó có huyết áp cao ) .
– Nhịp tim nhanh, CVP giảm, lưu lượng nước tiểu giảm .
– Đầu chi tím lạnh, hoàn toàn có thể có những mảng tím trên
– Có thể có những rối loạn tinh thần, sốc nặng hoàn toàn có thể có những rối loạn ý thức .
– Khát nước, hoàn toàn có thể có hạ nhiệt độ .
– Nếu có sốc mất máu : Da niêm mạc nhợt nhạt .
II. CHẨN ĐOÁN
– Dựa vào thực trạng sốc .
– Các tín hiệu mất máu hoặc mất nước kèm
– Loại trừ sốc nhiễm khuẫn, sốc tim, sốc phản vệ .
III. XỬ TRÍ
Lấy ngay 1 hoặc 2 đường truyền tĩnh mạch, sau đó đặt catheter tĩnh mạch TT, đồng thời thở ôxy .
1. Bồi phụ thể tích
1.1. Chọn dịch truyền :
Sốc mất nước : Truyền tĩnh mạch Natriclorua 0,9 % là hầu hết nếu không có tăng áp lực đè nén thẩm thấu máu, hoàn toàn có thể phối hợp thêm dextrose 5 %. Các trường hợp có tăng tính thấm thành mạch, truyền thêm những dung dịch keo gelatin ( Gelafundine … ) Dextran, plasma, hoặc albumine. Trong sốc mất huyết tương : bên cạnh dung dịch tinh thể ( NaCl 0,9 % ) truyền thêm plasma hoặc tốt nhất là albumine ( tùy protid máu để quyết định hành động khối lượng cần truyền ) Có thể có thêm dung dịch cao phân tử ( Dextran ) hoặc gelatin. Nếu sốc có kèm nhiễm toan nặng nên truyền NaHCO3 1,4 %. Máu, plasma, gelatin Phục hồi trọn vẹn thể tích đã mất với một thể tích tựa như. NaCl 0,9 % chỉ Phục hồi 1/4 và dextrose 5 % chỉ bù 1/10 thể tích đã mất trong lòng mạch. Nếu hồng cầu < 25 % thì bắt buộc phải dùng máu có tỉ lệ 1/3 hoặc 1/4, còn lại là những dung dịch sửa chữa thay thế khác .
1.2. Lượng dịch và vận tốc dịch truyền :
+ Lượng dịch truyền phụ thuộc vào vào lượng dịch mất đi. Dựa vào mạch, HA, lượng nước tiểu nhất là ALTMTT để xác định lượng dịch cần truyền. Tốc độ : vận tốc chảy nhanh 500 ml / 5-15 phút đầu đưa huyết áp nhanh gọn lên đến 70-80 mmHg mới khởi đầu giảm vận tốc. Nếu hết 500 ml HA vẫn chưa lên, cần liên tục cho truyền nhanh. Cần thì cho truyền nhiều đường cùng 1 lúc. Trong sốc mất máu, nếu HA rất thấp < 50 mmHg hoàn toàn có thể phải truyền máu dưới áp lực đè nén, để nhanh gọn nâng lên .
+ Xác định là đã truyền đủ dịch khi huyết áp lên không thay đổi ( 90-100 mmHg ở người không có tăng huyết áp trước đó ) ALTMTT về thông thường và không thay đổi, lưu lượng nước tiểu ≥ 50 ml / giờ, da hồng, người ấm, tỉnh. Sốc mất máu, đưa HA về thông thường càng sớm càng tốt nhưng không nên quá 100 mmHg / so với người trẻ, 130 - 140 mmHg / so với người già .
+ Nếu áp lực đè nén tĩnh mạch TT > 10 cmH2O mà HA không lên cần xem lại chẩn đoán ( sốc giảm thể tích hay sốc nhiếm khuẩn … ) và cần chỉ định thuốc vận mạch ( dopamine, dobutamine … ). Khi mở màn sốc, yếu tố quan trọng không phải là loại dịch nào mà số lượng dịch. Nhưng khi sốc lê dài thì loại dịch gì là quan trọng .
+ Truyền máu .
Máu được xem là tốt nhất trong sốc mất máu chấn thương, máu cung ứng Hb luân chuyển O2 những yếu tố đông máu khung hình đang cần để hàn gắn vết thương đang chảy máu .
Truyền máu khi HCt <3 0 %. Ở thể tích tuần hoàn thông thường, năng lực tải O2 của máu cao nhất khi HCt = 30 % .
Giữ HCT # 30 %, khi hết sốc nên đưa về lại 42 % .
Nên chọn máu mới lấy, không nên dùng máu > 1 tuần .
2. Thuốc vận mạch
-
Dopamin : nhờ vào liều : Liều nhỏ 2-4 mcg / kg / min : kích thích dopaminergic gây giãn mạch thận. Liều 5-10 mcg / kg / min : kích thích receptor bêta 1 làm tăng co bóp cơ tim. Liều 10-15 mcg / kg / min : tính năng bêta 1 và alpha với quyền lợi rõ ràng khi có tụt huyết áp. Liều > 15 mcg / kg / min : tính năng đa phần alpha gây co giãn mạch mạnh và làm tăng nhịp tim quan trọng
-
Adrenalin : nhờ vào vào liều dùng. Khi truyền tĩnh mạch, liều adrenaline trung bình được dùng là 0,02 mcg / kg / min .
Không được trộn adrenaline trong những dung dịch kiềm do thuốc sẽ bị bất hoạt trọn vẹn .
Thuốc vận mạch chỉ dùng khi đã bù đủ dịch, dùng liều nhỏ nhất để đạt huyết áp thích hợp tối thiểu .
3. Điều trị phối hợp
3.1. Toan máu :
Khi có nhiễm toan trong sốc giảm thể tích, sự Phục hồi lại thể tích tuần hoàn là phương cách kiểm soát và điều chỉnh toan chuyển hoá có hiệu suất cao và bảo đảm an toàn nhất. Chỉ kiểm soát và điều chỉnh khi pH ≤ 7,2 .
Lượng HCO3 cần bù = 0,5 x TLCT x ( 20 – HCO3 – hiện có ). Lúc đầu bù 1/3, rồi bù từ từ sau. Có thể dùng NaHCO3 1,4 % ( 6 ml = 1 mEq HCO3 – ). pH thấp làm giảm co bóp cơ tim và giảm tính năng thuốc vận mạch .
3.2. Bảo đảm thông khí :
Cho thở oxy qua xông mũi 4-6 lít / phút để duy trì PaO2 > 80 mm. Nếu bệnh nhân có suy hô hấp nặng hoàn toàn có thể phải xem xét chỉ định thông khí nhân tạo .
3.3. Suy thận :
Tụt huyết áp lê dài, sẽ có rủi ro tiềm ẩn suy thận cấp, lúc đầu là suy thận cấp tính năng, sau sẽ chuyển sang thực thể. Nếu HA đã lên mà chưa có nước tiểu nên cho furosemid sớm ( HA ≥ 80 mmHg ). Trong trường hợp bệnh nhân thiểu niệu hoặc vô niệu mặc dầu đã cho furosemid liều cao, cần hạn chế dịch truyền và điều trị suy thận .
3.4. Xử trí những rối loạn đông máu :
Phải duy trì : tiểu cầu > 100.000 ( truyền khối tiểu cầu nếu cần ), tỷ suất prothrombin > 30 % ( truyền plasma tươi hoặc enoxaparin tiêm dưới da ). Dự phòng nhồi máu phổi, huyết khối : Heparin 5000 IU / 6 h x nhiều ngày. Chống đông máu rải rác trong lòng mạch : Heparin 5000 IU tiêm dưới da x 2 lần / ngày .
3.5. Điều trị nguyên do :
Điều trị nguyên do sẽ quyết định hành động thành công xuất sắc hay thất bại của điều trị sốc giảm thể tích. Cần phát hiện và điều trị sớm sốc mất máu, cần phải khẩn trương tìm ngay vị trí chảy máu để cầm máu .
3.6. Kháng sinh :
Có mối quan hệ giữa sốc giảm thể tích và sốc nhiễm khuẩn. Trong sốc, niêm mạc ruột không được nuôi dưỡng, hàng rào ngăn cản vi trùng từ ruột và mạch máu bị phá vỡ nên cần cho kháng sinh .
3.7. Phối hợp phẫu thuật .
Sốc chấn thương, nhiều khi phải phẫu thuật mới cứu được. Về nguyên tắc, sốc là không mổ nhưng sốc do nguyên do ngoại khoa thì phải tích cực hồi sức và mổ. Mổ ổ bụng dẫn đến mất áp lực đè nén và máu sẽ chảy nhanh hơn, nên phải hồi sức phối hợp .
Các vết thương gây chảy máu và sốc nặng như vỡ gan, lách, chảy máu dạ dày tá tràng, chỉ cần nâng huyết áp lên 80 mmHg rồi mổ ngay, vừa hồi sức vừa mổ .
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương – Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
facebook.com/BVNTP
youtube.com/bvntp
Source: https://thiennhuong.com
Category: Sức Khỏe
